Bugün sizlere biraz teknik bir konudan söz etmek istiyorum. Son zamanlarda herkesin kafasında aynı soru yıl bitmeden emeklilik talebinde bulunsam mı yoksa çalışmaya devam mı etsem?
Türk sosyal sigortalar hukukuna göre “yaşlılık aylığı” uzun vadeli sosyal sigorta kollarından sağlanan sigortalılık yardımlarından biridir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun “Yaşlılık aylığının hesaplanması” kenar başlıklı 29 uncu maddesi yaşlılık aylığının aylık tutarının hesaplama yöntemini açıklamaktadır. Yaşlılık aylığını belirleyen asıl parametreler güncellenmiş ortalama aylık kazançlar ile prim ödeme gün sayısıdır. Ancak Kanun gereğince, aylık hesaplamasında kullanılacak güncelleme katsayısı, her yılın aralık ayına göre Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan en son temel yıllı tüketici fiyatları genel indeksindeki (TÜFE) değişim oranının %100’ü ile sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla gelişme hızının %30’unun toplamına (1) tam sayısının ilâve edilmesi sonucunda bulunan değer olarak alınır. Buna ilaveten, hesaplanan/ödenen aylıkların Ocak/Temmuz dönemlerinde önceki altı aylık TÜFE oranında artırılması söz konusudur. Bu hesaplama yöntemi nedeniyle yaşlılık aylığı talebinde bulunulan yıl, defakto olarak aylık miktarını belirleyen örtülü parametre haline gelmektedir.
Aylık talebinde bulunulan yılın aylık miktarına etkisi 2022 yılında çok daha belirgin hale gelmiş ve 2022 yılında aylık talebinde bulunanlara 2021 yılında aylık talebinde bulunanlara göre yaklaşık olarak %17 oranında daha yüksek aylık bağlanmıştır. Kanunda yer alan düzenleme kuşku yok ki yasa koyucunun öngörmediği bir sonuçtur. 2025 yılında ise 2022 yılının tersine bir sonuç yaşanacak, 2025 yılında emekli olanlara, 2024 yılında emekli olanlara göre yaklaşık olarak %30 oranı kadar daha düşük aylık bağlanacaktır.
TÜFE oranlarının yükselme trendine girdiği dönemlerde büyüme oranı da yüksek gerçekleşirse ocak ayında aylık talebinde bulunan sigortalının aylığı bir önceki yılın aralık ayında aylık talebinde bulunan sigortalıya göre daha yüksek olmaktadır. Bunun en büyük nedeni aylık bağlanmış sigortalıların aylıklarının Ocak ve Temmuz dönemlerinde TÜİK tarafından açıklanan önceki altı aylık TÜFE oranında artırılması diğer bir ifadeyle aylıklara yapılan yıllık kümülatif artışın TÜİK tarafından temmuz ayında açıklanan yılık TÜFE oranı kadar olmasıdır. Oysa ilk defa aylık bağlananlar için GK hesabına esas alınan TÜFE oranı TÜİK tarafından ocak ayında açıklanan yılık TÜFE oranı kadardır. Diğer bir anlatımla aylık talebinde bulunulan Temmuz-Aralık dönemine ait altı aylık TÜFE, önceki yılın Temmuz-Aralık dönemine ait altı aylık TÜFE oranından fazla olursa ocak ayında daha fazla aylık bağlanmakta (2022/Ocak dönemi aylıkları gibi) Temmuz-Aralık dönemine ait altı aylık TÜFE, önceki yılın Temmuz-Aralık dönemine ait altı aylık TÜFE oranından düşük olursa aralık ayında daha yüksek aylık bağlanmaktadır. (2024/Aralık dönemi aylıklarında olacağı gibi)
Aylık talebinin aralık ayında veya ocak ayında yapılması, aylık/altı aylık/yıllık TÜFE değişim oranlarının ve GH oranlarının değişken olması (ve seyyanen TÜFE üzerinde zamlar yapılması nedeniyle) her hal ve şartta aylıkları farklı yapmakla birlikte aylık artışlarının Ocak ve Temmuz döneminde önceki altı ay TÜFE oranı kadar artırılması yerine her ay önceki ayın TÜFE oranı kadar artırılması bu farkı azami düzeye indirecektir. Umarım kafasında soru işareti olanlar için bilgilendirici bir yazı olmuştur.
Sağlıkla ve sevgiyle kalın.
GÜNCEL
Sayfa başına git