Gökyüzünün en büyüleyici yıldızı patlamaya çok yakın

Dünya’dan sadece 500 ışık yılı uzaklıktaki Betelgeuse yıldızının patlayıp patlamayacağı son birkaç aydır gökbilimcilerin tartıştığı bir konu.

2019’da dikkat çekici ölçüde soluklaşan ve parlaklığının yüzde 40’ına yakınını kaybeden yıldız, bundan bir yıl sonra aniden şiddetle parlamaya başladı. O zamandan beri de düzensiz davranışlar sergiliyor. Bu da Betelgeuse’in yakın zamanda bir süpernovaya dönüşerek patlayacağını düşündürüyor.

Yıldızların yakıtı bittiğinde ve dolayısıyla ömürlerinin sonuna geldiğinde kendi içine çökerek şiddetle patlamasına süpernova adı veriliyor. Öte yandan Betelgeuse, Dünya’ya epey yakın bir yıldız olduğu için beklenen süpernovanın gezegeni nasıl etkileyeceği de tartışma konusu.

Birleşik Krallık’taki Manchester Üniversitesi’nden astrofizik profesörü Albert Ziljstra, Betelgeuse’un ölümünün Dünya’dan nasıl görüneceğini araştırıyor.

DÜNYA'DAN GÖRÜLEBİLECEK

The Conversation için kaleme aldığı yeni bir makalede bilim insanı, yıldızın son derece parlak bir hal alacağını ve bir yıl boyunca Dünya’dan gündüz vakti bile görülebileceğini ifade etti.

Ziljstra, “Önce nötrino adı verilen ve bizim için zararsız olan kütlesiz parçacıklardan oluşan bir yağmur tespit edeceğiz” diye yazdı: Bundan sonra, yıldız hızla parlayacak.

Bu aşamada Betelgeuse, dolunay kadar parlak hale gelecek. Daha sonra yavaş yavaş sönükleşecek. Bu da 6 ila 12 ay sürecek. Bilim insanı bu süre boyunca yıldızın gün ışığında bile görünür olacağını söylüyor: Geceleri, bir veya iki yıl daha çıplak gözle görülebilir. Ama ondan sonra onu bir daha asla göremeyeceğiz.

Yakınlığı göz önüne alındığında, Betelgeuse patlamasının Dünya’daki yaşam için tehlikeli olup olmayacağı da merak ediliyor. Ancak Ziljstra endişelenecek çok az şey olduğunu söylüyor. Buna göre kozmik ışınların bu mesafedeki bir süpernovadan getirdiği radyasyon epey az olacak.

Bilim insanı iki ila üç milyon yıl önce böyle bir süpernovanın sadece 300 ışık yılı uzaklıkta meydana geldiğini ve gezegendeki yaşamı neredeyse hiç etkilemediğini belirtiyor.

Öte yandan bu yıldız 30 ışık yılı uzaklıkta yer alsaydı kozmik ışınlar ozon tabakasını delerek, kitlesel bir yok oluşa sebebiyet verebilirdi. Ziljstra, bunun ancak “bir milyar yılda yalnızca bir kez” gerçekleşebilecek bir olay olduğunu söylüyor.

Bu arada Betelgeuse’in tam olarak ne zaman patlayacağı da tartışmalı. Zira bazı uzmanlar, halihazırda gezegende yaşayan insanların ömürlerinin bu patlamayı görmeye yetmeyeceği düşüncesinde.