İlişkilerde Görünmez Anlaşmalar

İlişkilerde “psikolojik sözleşme” dediğimiz bir gerçek var…

Konuşmadığımız hâlde birbirimizden beklediğimiz, görünmez bir anlaşmalar bütünü. Yani açıkça yazılmamış ama sanki doğal olarak “böyle olması gerekir” dediğimiz kurallar dizisi.

Peki ilişkiye başlarken masaya koymadığımız, fakat partnerimizin mutlaka anlaması gerektiğini düşündüğümüz bu beklentiler neler olabilir?..

Sessizce ilişkiye bırakılan cümleler genellikle şöyledir:
    •    “Ben sinirliyken bana karşılık verme, sadece dinle.”
    •    “Ağladığımda teselli et.”
    •    “Büyük kararları birlikte alalım.”
    •    “Ben evi süpürüyorsam, sen de bulaşıkları yıka.”
    •    “Çocuğu okuldan ben alıyorsam, spora sen götür.”

Bu cümleler dile getirilmese de “anlaşılması” beklenir. İşte tam da bu noktada psikolojik sözleşme devreye girer.

“Rol, sorumluluk ve hiyerarşi belirsiz olduğunda sözleşme karmaşası çıkar.”

— Minuchin

Psikolojik sözleşmenin sorunlu tarafı şudur: Sessizce kurulur ama ihlal edildiğinde yüksek ses çıkarır.

İçinde kişinin kendisine ait bir norm listesi vardır; yani herkesin kendi “ilişki kuralları”…

Bu kurallar dikkate alınmadığında eşler bunu çoğu zaman
“Önemsenmedim.”,
“Değer görmedim.”
şeklinde yorumlar. Bu da doğal olarak kırgınlık yaratır.

Oysa işin gerçeği çok daha farklıdır…

Her insanın hassasiyetleri, yetiştiği aileden getirdikleri ve ilişkiye bakışı farklıdır. Bu nedenle eşler çoğu zaman birbirinin norm listesinden habersizdir. Jestlerle, mimiklerle ya da ima edilen cümlelerle bu beklentiler her zaman anlaşılamaz.

“Söylenmeyen ihtiyaçlar çatışmayı büyütür.”

— Gottman

Gottman’ın çalışmaları bize şunu gösterir: Onarım davranışlarının başlangıç noktası, gizli beklentilerin konuşulur hâle gelmesidir…

Bu nedenle ilişkide netleştirilmesi gereken bazı alanlar vardır:
    •    Ev işlerinin nasıl paylaşılacağı
    •    Çocuk disiplininde kimin hangi rolü üstleneceği
    •    Eşlerin duygusal ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağı
    •    Birlikte hareket edilmesi gereken konular
    •    Kişisel sınırlar ve özgürlük alanları
Bu başlıklar konuşulmadığında çatışma büyür; konuşulduğunda ise denge sağlanır.

Onarım davranışlarını kazanmak neden bu kadar önemli?..

Çünkü onarım;
    •    kırgınlıkların kök nedenini ortaya çıkarır,
    •    çiftlerin beklentilerini görünür kılar,
    •    zaman ve rol yönetimini düzenler,
    •    duygusal dengeyi güçlendirir,
    •    hem eş hem ebeveyn olarak ilişkileri daha sağlıklı bir forma taşır.

Ve tüm bunlar, “sevgi” ile birleştiğinde gerçek bir iyileşme alanı yaratır…

Bu yüzden konuşun, paylaşın ve netleşin. Her cümlenin içine bir tutam sevgi eklemeyi de unutmayın.

Sevgiyle kalın.