Dünya bu kış dev bir sorunla karşı karşıya. Bu krizin adı Enerji, başta gaz olmak üzere, petrol, kömür ve genel olarak enerji fiyatları rekor seviyelere çıkmış durumda. Bu durumu en çok yaşayan yer ise Avrupa. Avrupa bu krizi nasıl aşacak, krizin nedenleri neler?
Öncelikle enerji krizinin neden Avrupa'da başladığını anlatalım.
Aslında krizin nedeni, hem arz hem talep hem de piyasa tarafında, çok fazla unsurun bir araya gelmesiyle ortaya çıktı.
GAZA TALEP YÜKSELDİ
Pandeminin etkisini azaltmasıyla ekonomik büyümenin hızlanması ve sanayi üretiminin artması, doğalgaza talebi yükselten nedenler arasında.
Geçen kışın soğuk geçmesi ve evden çalışmanın artmasıyla hanelerin kullandığı doğalgaz miktarının artması da talebi yükseltti.
Avrupa'da geçen kış ortaya çıkan talep, gazın depolardaki oranının yüzde 30 gibi endişe verici seviyelere inmesine neden oldu.
Yeşil politikaların güç kazanmasıyla santrallerde kömür yerine daha yeşil olduğu kabul edilen doğalgaz kullanılmaya başlandı.
Avrupa'nın genelinde rüzgar ve güneş gibi yeşil enerji kaynakları önceliklendirildi; nükleer santraller kapatıldı ve kömür kullanımı azaltıldı.
Ancak rüzgar ve güneşin istikrarlı bir şekilde enerji sağlayamaması, doğalgaza olan talebin artırdı.
Arz, talebi karşılayamamaya başladı
Üreticiler ise artan bu talebe yetişemedi.
Gaz santralleri pandemi döneminde yapmaları gereken bakımları geciktirince artan talebe olması gerektiği kadar yetişemedi.
Norveç, beklenenden daha az gaz üretti.
Hollanda, gaz sahası Groningen'deki deprem riski nedeniyle üretimde kısıntıya gitti.
Diğer taraftan Avrupa'nın en büyük gaz ithalatçısı olan Rusya ise artan talebe ilave arz ile yanıt vermedi.
Buna neden olarak da Avrupa'nın karşı çıktığı Kuzey Akım 2 boru hattı projesini Rusya'nın bu vesile ile kabul ettirme gayreti gösteriliyor.
Gas&Power Enerji Uzmanı Emin Emrah Danış, bu süreci, "Başta Baltık ülkeleri, doğu Avrupa ülkeleri ve ABD olmak üzere kimi ülkeler, Kuzey Akım 2 doğalgaz boru hattının inşa edilmesini engelleyemese de iki seneye yakın bir süre geciktirdi" diyerek anlatıyor.
Danış, Ukrayna'yı es geçerek doğalgaz ihracatının önemli bir bölümünü Kuzey Akım 2 ve Türk Akım 2 boru hatlarına kaydırmayı planlayan Rusya'nın, AB'nin çıkardığı engellere ilave gaz tedariği yapmayarak yanıt verdiğini aktarıyor.
Danış'a göre Rusya'nın Kuzey Akım 2 boru hattına gaz doldurmaya başladığı haberleri gelse de bu hattan gaz akışı henüz başlamış değil.
Bütün bunlara bir de finansal piyasalardaki spekülatif işlemler eklenince Avrupa bir enerji krizine girdi.
Avrupa'da yükselen fiyatlar ise dünyanın kalanına da sıçradı.
Daha şimdiden Avrupa'da havlu atan enerji şirketlerini, Çin'de üretime ara veren fabrikaları duymak mümkün.
Bu krizin en hızlı etkisi enerji yoğun sektörlerde görülüyor.
Avrupa'da şimdiden gübre üreticileri arz kesintisine gitti.
Bu da halihazırda yükselen küresel gıda fiyatlarının daha da artmasına yol açabilir.
"Bütün malların temininde eksiklik olabilir"
Enerji uzmanı Mehmet Doğan bütün bu krizde suçun Avrupa'da olduğunu düşünüyor: "Avrupa'nın enerji ihtiyacı ve talebini doğru planlayamamış olmasından başka bir şey değil."
Doğan'a göre piyasa koşulları ve doğalgaz alımı için yapılan sözleşmeler yüzünden bütün sektörlerdeki üreticiler için adil olmayan bir rekabet ortamı oluştu.
Bu yüzden kimi şirketlerin üretimini durdurduğunu söyleyen Doğan, "Her türlü malın temininde eksiklik, her türlü fiyatta yükselme beklemek lazım" diyor.
GÜNCEL
Sayfa başına git